Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /data/sites/web/rotterdamarchitectuurmaandnl/subsites/2022.rotterdamarchitectuurmaand.nl/config.php:1) in /data/sites/web/rotterdamarchitectuurmaandnl/subsites/2022.rotterdamarchitectuurmaand.nl/wp-content/themes/twee/header.php on line 1
Werken aan ontmoeting in IJsselmonde - Rotterdam Architectuur Maand

Nieuws

Werken aan ontmoeting in IJsselmonde

Geplaatst op: 08 jun 2022

Samen de stad vieren én het Rotterdam van de toekomst verkennen. Dat is wat we elk jaar doen tijdens de Rotterdam Architectuur Maand. Dit jaar richten we de blik onder meer op IJsselmonde, de tuinstad die toe is aan een nieuw hoofdstuk.

Door: Elsbeth Grievink
Foto: Fred Ernst

‘Als je in IJsselmonde rondfietst, kan het zijn dat het fietspad zomaar ineens ophoudt,’ zegt Gijs van der Meer. ‘Je kunt dan niet verder fietsen. IJsselmondenaren zijn het wellicht gewend, maar toen ik er voor het eerst kwam was het even wennen dat men hier van de een op de andere dag gewoon gestopt is met het verder uitvoeren van de plannen.’ Van der Meer is programmamaker bij AIR en een echte stadsjongen. ‘IJsselmonde ligt aan de rand van de stad, als centrumbewoner kom je er niet gauw. Het heeft iets weg van een dorp.’

© Frank Hanswijk

Een dorp dat in de jaren ’60 uit de grond gestampt is met de beste bedoelingen, weliswaar. De stadsplanners van weleer namen het opgroeiende kind als uitgangspunt. Veel licht, lucht en ruimte. Vanuit elke woning zicht op de kinderspeelplaats. En de hele wijk ingericht op het idee dat de mensen doordeweeks werken of naar school gaan en op zaterdag voor heel de week boodschappen doen met de auto.

Nu, zestig jaar later, voldoet deze tuinstad niet meer. Althans, er is groot onderhoud nodig in IJsselmonde: de riolering moet vernieuwd worden en zowel de energietransitie als de verdichtingsopgave kloppen aan de deur. Daarnaast spelen sociale thema’s als werkloosheid, eenzaamheid en frictie tussen oude en nieuwe bewoners. ‘Je kunt deze opgaves het best allemaal tegelijk aanpakken en integraal bekijken,’ zegt Van der Meer. Om die reden werd IJsselmonde in 2018 onderwerp van ontwerpwedstrijd Europan.

AIR zag aanleiding om een meerjarig programma in Groot IJsselmonde op te starten, waarin het samen met ontwerpers, corporaties, projectontwikkelaars, bewonersorganisaties en gemeente Rotterdam de mogelijkheden voor de toekomst van dit gebied verkent. ‘Als er een gebied is, waar we het over moeten hebben, dan is het IJsselmonde,’ denkt Van der Meer. ‘Niet alleen omdat het gebied om een lange termijnvisie vraagt. Maar ook omdat IJsselmonde hét voorbeeld is van een naoorlogse tuinstad. Daarvan bestaan er nog wel honderd in Nederland.’

Vista Rotterdam!

Die lange termijn, daarover gaat het dit jaar tijdens Rotterdam Architectuur Maand. Het thema is Vista Rotterdam! Naast een architectonische term voor een lange boulevard waarvan je het einde kunt zien, is vista een oproep om vooruit te kijken. Naar de toekomst.

En dat is precies wat AIR in IJsselmonde wil doen. Tijdens de Rotterdam Architectuur Maand legt het de nadruk op de sociale vraagstukken in het gebied. Studenten van de TU Delft bouwen tijdens de maand bouwen aan een tijdelijke ontmoetingsplek op het plein de Herenwaard van winkelcentrum Keizerswaard, waar het vanaf 18 juni een aantal weken blijft staan.

 

Paviljoens van TU Delft studenten in IJsselmonde in 2021, © Fred Ernst

‘Het bestaat uit een aantal elementen, in combinatie met hangende touwen, die op verschillende manieren gebruikt kunnen worden,’ zegt Femke Snel, die het ontwerp maakte. ‘Mensen kunnen ermee doen wat ze willen: erop zitten, er een tafeltje van maken of gebruiken als speeltoestel of voetbalgoal. Juist omdat het niet meteen duidelijk is wat de bedoeling is, wekken de elementen nieuwsgierigheid op. Ik hoop dat het ervoor zorgt dat er wat gebeurt op het plein. Dat mensen de plek leuk vinden en het zich toe-eigenen.’

Paviljoens van TU Delft studenten in IJsselmonde in 2021, © Fred Ernst

Restruimte als stadshart

De interventie van de studenten is tijdelijk, als een pop-up festival. Ondertussen denken ontwerpers na over een paviljoen voor de buurt, dat voor een langere tijd zou kunnen blijven staan, totdat het gebied verder ontwikkeld wordt. In september 2021 deed AIR een open oproep aan jonge ontwerpers om hun licht te laten schijnen op eenzaamheid in IJsselmonde. De vraag die centraal stond, was: hoe kan de openbare ruimte de levensloop van alle inwoners – ongeacht leeftijd, achtergrond of talent – stimuleren?

Het leverde twintig inzendingen op, waarvan AIR drie bureaus een ontwerpend onderzoek liet starten. Eén van hen is Dérive, het bureau van Hedwig van der Linden en Kevin Westerveld, dat winkelcentrum Keizerswaard als onderzoeksgebied nam. ‘De ruimtes rondom winkelcentrum Keizerswaard zijn restruimtes, ongedefinieerde plekken,’ vindt Van der Linden. ‘Parkeerplaats, expeditieruimte en marktplein lopen in elkaar over. Dit plein zou het hart van IJsselmonde moeten zijn, maar telt maar één terras en vooral levenloze plinten. Niet bepaald een bonkend stadshart.’

Van der Linden en Westerveld brachten veel tijd door bij het winkelcentrum, observeerden bezoekers en spraken met hen. Ze ontdekten dat het wachten op de Wijkbus Groot IJsselmonde en het vervoer van Trevvel, verrassend genoeg, voor onverwachte ontmoetingen tussen bewoners zorgt. En dat het boodschappen doen voor veel mensen in IJsselmonde hun enige uitje op een dag is. Westerveld: ‘Wij hebben ons afgevraagd: hoe kun je dat uitje zo ontmoetingsvol mogelijk maken?’

Winkelcentrum Keizerswaard

Fotograaf Sanne Donders in 2021 tijdens een project in IJsselmonde

Workshops met jongeren en ouderen

Om te onderzoeken of er behoefte is aan een ontmoetingsplek voor de buurt, en zo ja, wat zo’n plek dan zou moeten faciliteren, ontwierp Dérive een spel. Aan de hand van afbeeldingen gingen Van der Linden en Westerveld met buurtbewoners en lokale actoren het gesprek aan over de toekomst van de Keizerswaard en de potentie van dit stadshart. Maar ook over het verleden: waarom is het wijkcentrum De Klimmende Bever eigenlijk verdwenen? ‘De Klimmende Bever was van de jaren 70 tot begin 2000 een succesvol wijkcentrum. Het bracht ons op het idee om zo’n soort plek terug te brengen op ongeveer dezelfde locatie. Uiteindelijk willen we een demontabel paviljoen ontwerpen, waar buurtbewoners zich echt eigenaar van voelen. Waar ze naartoe kunnen gaan, maar ook zelf dingen kunnen programmeren. We noemen het De Tuinkamer, een buurtkamer voor de tuinstad.’

Tijdens de Rotterdam Architectuur Maand organiseert Dérive meerdere workshops rondom het plein, met ouderen uit De Plussenburghflat, jongeren van het Olympia College en passanten.

Leven in de brouwerij

‘Door deze workshops willen we inzicht krijgen in de wensen en behoeften van de buurtbewoners. Tegelijkertijd is de workshop zelf ook een ontmoeting.’ Van der Linden benadrukt het belang daarvan: ‘Door ontmoeting krijgen mensen meer begrip voor elkaar. En dat is hard nodig in IJsselmonde, waar veel structurele problemen zijn. Eenzaamheid, polarisatie, mensen die hun woonplek niet zelf gekozen hebben. Daar zou gemeente Rotterdam veel meer aandacht aan moeten besteden bij het inrichten van de publieke ruimte.’

 

Workshop door Studio NN & TKA Atelier in 2021 in IJsselmonde © IJsselmonde

Van der Meer is het daarmee eens. ‘Wij pakken die handschoen op tijdens de Rotterdam Architectuur Maand en ook daarna. Door gezamenlijk iets te organiseren rondom Keizerswaard, activeren we die plek. Zo komt er leven in de brouwerij en halen we tegelijkertijd waardevolle informatie op, die ons helpt om scherper te krijgen wat de wijk nodig heeft en hoe we bestaande initiatieven kunnen versterken. We leren de wijk en zijn bewoners steeds beter kennen.’ Dat laatste heeft ervoor gezorgd dat Van der Meer de kwaliteiten van IJsselmonde is gaan zien: het groen, de ruimte, de stilte. ‘Ik zie ook dat IJsselmonde vele smaken kent. Des te belangrijker is het om iedereen te betrekken bij de toekomst van de wijk. Vista IJsselmonde!’

RA Maand goes IJsselmonde ’22

Kom kijken in IJsselmonde! Het paviljoen dat de studenten van TU Delft bouwen wordt feestelijk geopend op zaterdag 18 juni. Diezelfde dag opent ook de foto-expositie met het werk van jongeren, gemaakt tijdens een workshop met fotograaf Florian Braakman. Het evenement is gratis te bezoeken vanaf 15:00, klik hier voor meer informatie.

Opening ontmoetingspaviljoen IJsselmonde
zaterdag 18 juni | 15:00u | Plein Herenwaard

Meer lezen over de RA Maand in IJsselmonde? Lees ook dit artikel van Melissa van Amerongen.